2024-03-29T09:53:36Z
https://fpq.bou.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4955
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
آثار اخلاقی حفظ حرمت انسانی
سید حسن
فقیهی
آبرو یا حرمت، یعنی ایستادگی در مقابل دنیا و وساوس آن، انسان مومن و با اراده، به برکت آبرو و حرمتی که برای خود کسب کرده در مقابل این وسوسهها میایستد و خود را اسیر لذات زود گذر آن نمیکند. در این مقاله به کمک آیات و روایات، آثار و برکات حفظ این گنج ارزشمند یعنی حرمت و آبروی انسان بیان میشود و در ابتدا، آثاراجتماعی و در ادامه آثار فردی حفظ آبرو مورد بررسی قرار میگیرد. از جمله آثار فردی حفظ آبرو، میتوان به احساس شخصیت در هر انسانی اشاره کرد. همچنین، مدیریت و کنترل شهوت از جمله آثار فردی حفظ حرمت هستند که آبرو داری چنین برکات فردی را در پی دارد. در بخش آثار اجتماعی نیز برکاتی مثل ایجاد تعاملات و روابط اجتماعی بوجود میآید، علاوه بر اینکه حسن ظن در اجتماع به مردم القا میشود و روابط همسایگی و آداب آن نیز با امنیت و بخوبی رعایت میشود که اینها همگی از آثار اجتماعی حفظ حرمتها و آبرو داری در جامعه میباشد. در این موارد از آیات و روایات نیز برای تایید و برکت پژوهش استفاده شده است.
حرمت انسانی
حفظ
آثاراخلاقی
2018
08
23
1
32
https://fpq.bou.ac.ir/article_69822_702a5d93f91692d383d2e4ef60667f6c.pdf
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
امکان سنجی تطبیق مبانی هستی شناختی نظریه تحول انواع و مبانی هستی شناختی حکمت متعالیه
زهره
بهاری هجدکی
سیطره نظریه تحول انواع داروین بر زیست شناسی و پیامدهای مهم آن بر علم جدید بر کسی پوشیده نیست، هر چند بحث از مبانی الهیاتی نظریه تحول انواع داروین بارها مورد بحث متکلمین اسلامی قرار گرفته است و در نهایت بسیاری از متکلمین به تعارض مبانی الهیاتی رای دادهاند، اما به ابعاد فلسفی این نظریه پرداخته نشده است، لذا لزوم نگریستن به این نظریه از موضعی فلسفی احساس میشود. این مقاله میکوشد در نگاهی جدید امکان تطبیق مبانی هستی شناختی این نظریه با مبانی هستی شناختی حکمت متعالیه رامورد بررسی قرار دهد. اینگونه به نظر میآید که میان این دو نظریه قرابتهایی وجود داشته باشد به گونهای که با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه به خصوص اصل حرکت جوهری اشتدادی بتوان تبیینی دقیقتر از نظریه تحول انواع ارائه داد که آن چالشها و تعارضاتی که در این نظریه وجود داشت؛ با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه دیگر آن چالشها و تعارضات وجود نداشته باشد؛ چرا که تکامل زیستی، به معنای تغیرات تدریجی درون مولکولی میباشد، و اگر این مولکول بخواهد تغییرات عرضی پیدا بکند، حتما باید در درونش تحول ایجاد شود؛ فرضیه نگارنده آن است که میان نظریه تحول انواع و مبانی حکمت متعالیه قرابتهایی وجود دارد که با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری اشتدادی میتوان تبیین مناسبتری برای نظریه تحول انواع داروین فراهم نمود.
امکان سنجی
تحول انواع
حرکت جوهری
مبانی هستی شناختی
داروین
ملاصدرا
2018
08
23
33
54
https://fpq.bou.ac.ir/article_69823_009e9c4a84c94e0a36fd61082465fb6f.pdf
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
بررسی تحلیلی- انتقادی مهمترین زمینهای گرایش فلاسفه غربی به برهان انباشتی بر اثبات وجود خدا
حسن
اسدی
برهان انباشتی یکی از مهمترین براهینی است که برخی از فلاسفه معاصر غربی برای اثبات وجود خدا به آن روی آوردهاند به طوری که برخی از آنها همچون ریچارد سوئینبرن، این برهان را تنها دلیل موجه قلمداد میکنند و بقیه ادله را شاهد و موید مدعا میخوانند. قبل از کانت فلاسفه غربی و فلاسفه اسلامی معتقد بودند که مسایل فلسفی باید با روش قیاسی بطور یقینی اثبات شود اما بعد از اینکه کانت میزان توانایی شناخت یقینی عقل را به چالش کشید، فلاسفه غربی مغلوب این چالش شدند و از اثبات یقینی با روش قیاسی، به محتمل ساختن مدعا با روش علمی و استقرایی روی آوردند؛ اما براساس مبانی فلسفه اسلامی نظریه کانت قابل قبول نمیباشد و فلاسفه اسلامی روش برهانی و اثبات یقینی را در پیش گرفتهاند. در این مقاله ابتداء، بنا داریم که بصورت مختصر تعریفی از برهان انباشتی ارایه بدهیم و سپس به تبیین نظریه شناخت کانت که مهمترین زمینهای گرایش اندیشمندان غربی به برهان انباشتی براثبات وجود خدا است بپردازیم و سرانجام با مبانی فلسفه اسلامی نظریه کانت را به نقد بگذاریم.
کانت
برهان انباشتی
شناخت
یقین
2018
08
23
55
74
https://fpq.bou.ac.ir/article_69824_320c07fb9644cb515c42a55e54837e2d.pdf
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
بررسی تطبیقی عالم مثال و برزخ
سحر
خیابانی
در طول تاریخ عالم مثال و برزخ مخالفان و موافقان سرسختی داشته است. ملاصدرا براساس مبانی حکمت متعالیه از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری، نقش و فاعلیت نفس و تجرد خیال، عالم مثال و برزخ را تبیین نموده است. در مقابل مرحوم مجلسی سخنی از عالم مثال به میان نیاورده است و فقط با تکیه بر ادلهی نقلی به اثبات و بیان ویژگیهای برزخ پرداخته است. در این مقاله به ارزیابی دو نظر، نقاط اشتراک و افتراق آنها پرداخته میشود و نگارنده نظریه ملاصدرا را پذیرفتنی مییابد و درستی آن را با برهان اثبات میکند.
عالم مثال
مثال منفصل
برزخ
برزخ نزولی
برزخ صعودی
2018
08
23
75
100
https://fpq.bou.ac.ir/article_69825_012a6eea1e61a8e443ceee734c67fb35.pdf
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
تبیین حقیقت شرط «قدرت بر تکلیف»
زینب
کردی
برای اینکه انسان بتواند به انجام تکالیف الهی بپردازد، شرط اساسی آن، «قدرت» بر انجام تکلیف است. چرا که تکالیف الهی به منظور رسیدن انسان به نتایج عمل به آنها وضع شده، از این رو حکمت الهی اقتضا دارد که این تکالیف، متناسب با تواناییهای مکلّفین باشد. در تبیین چیستی قدرت، برخی متکلمان قدرت را در توانشهای جسمانی و سلامت اعضا و جوارح برای انجام اعمال خلاصه نموده اند؛ برخی دیگر از متکلمان قائلند به آنکه، قدرت آن است که فاعل بتواند کاری را انجام دهد یا ندهد. از نگاه فلاسفه، قدرت عبارت است از بودن فاعل به گونهای که هرگاه بخواهد بکند و هرگاه بخواهد نکند. نظر به آن که تعریف متکلمان از قدرت، به راهیابی حیث امکانی در ذات واجب تعالی میانجامد و تعریف فیلسوفانه از قدرت، با اختیار انسان سازگار نمیباشد، در مقالهی پیش روی با عنوان"تبیین حقیقت شرط «قدرت بر تکلیف»"، درصددیم به روش عقلی، تبیین بهتری از حقیقت قدرت ارائه دهیم. مهمترین نتیجهی به دست آمده آن است که قدرتی که شرط تکلیف است، وصفی وجودی و حقیقتی وجدانی است، که ارائهی تعریف از آن بسیار دشوار میباشد. فی الجمله میتوان گفت: قدرت بیانگر نحوهای از وجودی است که در اثر تلاشهای علمی، عملی و معنوی انسان، قابل تکامل یافتن میباشد.
تکلیف
شرایط تکلیف
قدرت
قدرت کلامی
قدرت فلسفی
2018
08
23
100
124
https://fpq.bou.ac.ir/article_69826_b217402a4aaa69f8c1f9e9ed05811808.pdf
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
رابطۀ دو سویه معرفت با حب و بغض از منظر علامه طباطبایی(ره) و امام خمینی(ره)
محمد
ثنائی
رابطۀ معرفت با حب و بغض را میتوان از مباحث مهم معرفتشناسی برشمرد، زیرا بررسی ارتباط معرفت با هر حوزۀ دیگری بحثی معرفتشناسانه است. در این زمینه پژوهش مستقلی صورت نگرفته است. گرچه ریشه این بحثها در آثار حکمای اسلامی وجود دارد. علامه طباطبایی(ره) و امام خمینی(ره) دو حکیم الهی معاصر هستند که چکیدۀ حکمت متعالیه اسلامیاند. در اینجا از نظراتشان به صورت هم پوشانی استفاده شده است.اساسیترین وجه تمایز این بحث با هرمنوتیک فلسفی این است که هرمنوتیک فلسفی ریشه در نسبیگرایی معرفتشناختی دارد ولی بحث ما مبتنی بر امکان فهم واقع (ورای شرایط ذهنی) میباشد. در این نوشتار به تحلیل رابطه دو سویه معرفت با حب و بغض از منظر علامه طباطبایی(ره) و امام خمینی(ره) پرداخته شده است و چنین نتیجه شده که برخی از عوامل مهم تأثیرگذار معرفتی بر حب و بغض عبارتند از: سطح ادراکیای که انسان در آن قرار دارد، صیانت از فطرت یا احتجاب فطرت، میزان توجه و... و بعضی از عوامل مهم تأثیرگذار حب و بغضی بر معرفت عبارتند از: تأثیر حب و بغض بر سعه وجودی، بر قلب و فطرت، و بر شاکلۀ شخصیتی انسان و انعکاس آن در معرفت، امتزاج روحی ناشی از حبّ شدید و تأثیر آن در تقارب معرفتها و... .
معرفت
حبّ
بغض
ادراک
فطرت
2018
08
23
124
157
https://fpq.bou.ac.ir/article_69827_e13aeeac35dd578b371ee78217631435.pdf
فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش
1397
11
شماره 34- تابستان 1397
نقش اعتقاد به صفات ذاتی خداوند بر سبک زندگی
محمد جواد
اکبری
با توجه به نقش امور اعتقادی در انتخاب سبک زندگی، لازم است تا به تأثیر توحید به عنوان مهم ترین اصل اعتقادی در سبک زندگی پرداخته شود تا نشان داده شود انسانهای موحّد در مواجه با حوادث و مسائل زندگی چه تفاوتی با سایر هم نوعان خود دارند. برای نیل به این مقصود میتوان با بررسی برخی از صفات ذاتی خداوند و نشان دادن اثر اعتقاد به آنها در زندگی انسان تا حد زیادی به این مقصود دست یافت؛ صفاتی مانند علم و اراده، حیات و قدرت، سمیع و بصیر، و غنی و حکیم بودن خداوند متعال سبب ایجاد خصوصیاتی چون تقوا، صفای درونی، دست یابی به مقام رضا، آرامش روحی و روانی، نترسیدن از صاحبان قدرت، نا امید نشدن از حل مشکلات و دست یابی به تواضع و... که هر یک از آنها میتواند سبک زندگی فرد موحّد را به گونهای تغییر دهد که زندگی او را به یک زندگی آرمانی تبدیل کند تا هر انسانی آرزومند چنین سبکی از زندگی باشد.
سبک زندگی
توحید ذاتی
صفات ذاتی
2018
08
23
157
180
https://fpq.bou.ac.ir/article_69828_f53c6b543162a463fab26fcaf68c01a0.pdf