دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023ddمروری بـر فاصلـه میـان نسلها، علل و راهکارهای مقابله با آن132822227FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">در طول تاریخ بشریت همواره توالی نسلها وجود داشته است. گروهی میآیند و اثراتی</span>
<span class="fontstyle0">از خود بر جای گذاشته و آرام آرام جای خویش را به فرزندان و افراد جدید میدهند و</span>
<span class="fontstyle0">این امری طبیعی است؛ اما سؤال این است که، چه قدر ارتباط بین این رفت و آمدها</span>
<span class="fontstyle0">وجود دارد و عوامل تهدیدکننده و راهکارهای کاهش آنها چیست؟ در این نوشته سعی</span>
<span class="fontstyle0">شده که علاوه بر بررسی برخی علل فاصله میان نسلها، راهکارهای لازم در حوزه نظر</span>
<span class="fontstyle0">و عمل نیز بیان شود تا بسترهای مناسب و بیشتر اعتلای ایران اسلامی فراهم آید.</span>
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSآزادی از دیدگاه امام خمینی295222228FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">در این نوشتار، ابتدا مفهوم آزادی از دیدگاه امام خمینی تحلیل میشود. سپس دیدگاه<br />امام(ره،) درباره فاعل، مانع و هدف آزادی تبیین و نقش برخی از نهادها در تأمین و<br />حفظ آزادی، بررسی میشود. نهادهایی مانند:<br />.1حکومت: البته حکومتی میتواند آزادیهای مشروع و قانونی افراد جامعه را تأمین و<br />حفظ کند که حکومتی قانونگرا، عدالت محور و غیره باشد. .2نهاد خانواده: خانوادهها<br />برای ایجاد حس آزادیخواهی فرزندان باید از همان دوران کودکی، اعتماد به نفس<br />را در آنان ایجاد و تقویت کنند و آنان را افرادی با ایمان و مستقل بار بیاورند. در<br />این صورت است که آنان هیچ گاه زیر سلطه اجانب نخواهند رفت و در راه آزادی<br />کشور، حتی جان شیرین خود را فدا میکنند. .3نهاد تعلیم و تربیت: فرزندانمان باید<br />از طریق نهادهایی، چون مدرسه، دانشگاه و رسانههای گروهی بیاموزند که آزادند و<br />در عین حال، یاد بگیرند و تکرار و تمرین کنند که آزادی را حداقل یک بار در دوران<br />تحصیل در جامعه با نظارت معلمان و اساتید تجربه کنند. البته اگر مدارس، دانشگاهها<br />و رسانههای گروهی و به طور کلی، همه عوامل مؤثر در تعلیم و تربیت در راستای هم<br />و به صورت مکمل در یک برنامه عمل کنند، محصول آن تقویت روحیه آزادیطلبی و<br />تولید فرهنگ خواهد بود. .4نهاد دین: امام بر این باور است که اسلام برای تمام<br />زوایای زندگی بشر، از جمله آزادی انسانها، دستوراتی دارد. با دین است که انسانها<br />میتوانند به آزادی حقیقی دست یابند</span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSمروری ِ بر نقش و جایگاه مفاهیمگروه، نهاد، جامعه و فرهنگ با نگاه تطبیقی به دیدگاههای اسلامی537422229FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">چکیـده<br /></span><span class="fontstyle1">مفاهیم، اصلیترین عناصر ساختار یک دانش به شمار میروند که نقش انتقال دادهها،<br />تعیین قلمرو و جغرافیای آن دانش را بر عهده دارند. از این رو، کسب هر گونه شناخت<br />پیرامون حوزههای یک دانش، مستلزم آگاهی از مفاهیم اختصاصی آن و تجزیه و تحلیل<br />صحیح آنها بر اساس شرایط وجودی جوامع مختلف است. حوزه اندیشه اجتماعی نیز بر<br />مفاهیمی بنا گردیده است که تنها با درک و تبیین درست و فهمپذیر کردن آنها مطابق<br />شرایط وجودی هر جامعه، به کارگیری آنها امکانپذیر میشود. بدین سان، مفاهیمی<br />نظیر فرهنگ، شخصیت، جامعه، گروه و نهاد از مفاهیم کلیدی در جامعه شناسی هستند<br />که تنها با ارائه تعاریف جامع از آنها، میتوان به فهم و انتقال مطلوب این حوزه دانشی<br />به جویندگان دانش، خدمت رساند. بر این اساس، در این مقاله ابتدا موضوع فرهنگ<br />و نقش و اهمیت آن در گسترش اجتماعات بشری بررسی میشود، سپس به شرح<br />و توضیح گروههای اجتماعی و ویژگیهای آنها و نقش نهادهای اجتماعی در عملی<br />کردن اهداف گروهها اشاره میکنیم و بررسی تفصیلی جامعه و ضرورتها و شرایط<br />خاص آن در ادامه پیگیری میشود. بدیهی است در کنار هر یک، دیدگاههای اسلامی<br />در حد ضرورت طرح خواهد شد.<br /></span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSظرفیت اسلام در عصر جهانیشدن758622230FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">چکیـده<br /></span><span class="fontstyle1">یکی از مسائلی که در دهههای اخیر در سطح جهانی ظهور و بروز یافته و جوامع<br />مختلف و ادبیات غالب آنها را متأثر کرده، نگرشی جهانی به مسائل سیاسی، فرهنگی<br />و اقتصادی جوامع است. این مفهوم که به خاطر برداشتهای متفاوت در تعابیری<br />چون جهانیشدن و جهانیسازی بیان میشود، از جمله مفاهیم پر ابهامی است که با<br />موضعگیریهای گوناگون مثبت و منفی رو به رو شده است. آنچه مسلم است اینکه<br />این جریان عام، پدیده یا پروژهای است که در عرصههای متفاوت به ایجاد روابط<br />میان واحدهای مستقل ملی همت گماشته و در ورای سیاستهای آن نشانههای زیادی<br />از قدرت استیلاطلب غرب را میتوان مشاهده کرد که آمریکایی شدن بر اساس<br />رویآوردهای سکولاریستی و لیبرالی، وجه غالب آن است. آنچه در این مقاله مورد<br />بحث است، نحوه و نوع سازگاری جهانیسازی اسلامی با این جریان و قابلیتهایی<br />است که اسلام در این عصر دارد. با توجه به اینکه آموزههای اسلامی با مبانی معرفتی،<br />انسانشناختی و هستیشناختی ناب خود، که همگی هماهنگ با فطرت بشری است<br />و بر محورهای برادری، صداقت، معنویت، ایمان به خدا و فطرت میباشد و عدالت<br />مرکز ثقل آنها است، میتوان گفت این آموزهها قابلیت فراوانی برای جهانیشدن در<br />عرصههای مختلف اعتقادی، شیوه کامل زندگی و نظم سیاسی تمام عیار دارد. البته باید<br />با به کارگیری استراتژیهای مهمی به حاکمیت آنها در سطح جهانی همت گمارد.<br /></span><span class="fontstyle1"><br /></span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSروش شناسی ماکس وبـر8710822231FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">چکیـده<br /></span><span class="fontstyle1">مقالۀ حاضر درصدد است تا روششناسی ماکس وبر را به عنوان یکی از جامعهشناسانی<br />بررسی کند که به طور خاص به کار روششناسی در علوم اجتماعی پرداخته است؛<br />چرا که مباحث روش شناسانۀ او را میتوان نقطۀ عطفی در مطالعات روش شناسانۀ<br />علوم اجتماعی دانست.<br />بنابراین، در نوشتار حاضر، به دلیل اهمیت درک پس زمینۀ تاریخی و فکری آن دوران<br />در فهم روششناسی وبر، ابتدا به پیشینه فکری و تاریخی آن دوران پرداخته و سپس<br />روششناسی او را با بیان موضوع خاص جامعهشناسی او، که ملاحظات روششناختی<br />را میتوان در آن پیگیری کرد، آغاز و در ادامه به بررسی مفاهیم و عناصر اصلی موجود<br />در روششناسی وبر خواهیم پرداخت.<br /></span><span class="fontstyle3"><br /></span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSفلسفـه تـاریخ یعقوبـی10912222232FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">چکیـده<br /></span><span class="fontstyle1">یعقوبی، یکی از مورخان بزرگ اسلامی در قرن سوم هجری است که در تاریخ عمومی<br />کتابهایی را تألیف کرده است و به قول روزنتال ( ،1365ص ،)155نخستین نوع از<br />انواع سهگانۀ تواریخ عالم، تاریخ یعقوبی است. وی به عنوان یک تاریخنگار مسلمان،<br />نه تنها صرفاً تابع سنّت پیشینیان خود نبوده است، بلکه در جای خود، در سپهر فرهنگ<br />اسلامی تا مقام یک ّ مورخ مبدع نیز اوج گرفته است. به کارگیری شیوههای نه چندان<br />ّ رایج و اما علمی در قلمروی تاریخنگاری، یعقوبی را در سطح تاریخنویسان عالیقدری،<br />چون مسعودی و ابنمسکویه قرار داده است (حضرتی، ،1380ص.)1<br />پرسش علمی مقالۀ حاضر این است که آیا یعقوبی، نگاه خاصی به تاریخ و جایگاه آن<br />نسبت به سایر علوم دارد، یا خیر؟ آیا به تاریخ به عنوان علم مینگرد یا خیر؟ هدف<br />او از تاریخنگاری چه بوده است؟ به عبارت دیگر، به دنبال آن هستیم تا بدانیم که آیا<br />ای ّ ن مورخ بزرگ، در کتاب تاریخی خود، یعنی کتاب تاریخ یعقوبی، توجه خاصی به علم<br />تاریخ دارد یا خیر؟ همچنین میخواهیم این کتاب را از زاویۀ ّ توجه مورخ آن به علم<br />تاریخ بررسی کنیم تا بدانیم که یعقوبی چه جایگاهی برای تاریخشناسی قائل است.<br />در واقع، این پژوهش سعی دارد که فلسفۀ علم تاریخ را از دیدگاه یعقوبی مورد بررسی<br />قرار دهد.<br /></span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSجایگاه قوۀ خیال در نظام فلسفی صدرالمتألهین13715622233FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">چکیـده</span>
<span class="fontstyle1">*<br /></span><span class="fontstyle1" style="font-size: 11pt;">فرشته سادات یاسینی</span>
<span class="fontstyle3">یکی از مباحثی که در نفسشناسی فلسفی همیشه مطرح بوده، قوای نفس است.</span>
<span class="fontstyle3">ملاصدرا نیز مانند دیگر فلاسفه برای نفس قوای متعددی قائل است. وی در بیان</span>
<span class="fontstyle3">علت و ملاک تعدد قوای نفس، دو ملاک ارائه میدهد و بر اساس آن، قوای نفس را</span>
<span class="fontstyle3">از یکدیگر متمایز میکند. در نفسشناسی ایشان رابطۀ قوا با نفس بر اساس مبانی</span>
<span class="fontstyle3">ویژۀ او از جمله اشتداد وجود، حرکت جوهری، </span><span class="fontstyle4">جسمانیۀ </span><span class="fontstyle3">الاحدوث و </span><span class="fontstyle4">روحانیۀ </span><span class="fontstyle3">الابقاء</span>
<span class="fontstyle3">بودن نفس، توجیهپذیر است. وی برای قوۀ خیال جایگاه خاصی قائل است و آن را</span>
<span class="fontstyle3">مرتبهای از مراتب نفس میداند که در مقالۀ حاضر به تشریح این دیدگاه و ارائه ادلۀ</span>
<br /><span class="fontstyle3">اثباتکننده آن پرداختهایم.<br /></span><span class="fontstyle3"><br /></span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSمسئلـه حدوث و قـدم عالـم15717822234FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">بحث قدم و حدوث عالم، از جمله مسائل اختلافی میان فیلسوفان و متکلمان است که<br />برای اثبات و همچنین رد نظریات هر کدام، براهین قابل تأملی بیان شده است. به<br />همین دلیل، برخی این مسئله را جدلی الطرفین تعبیر کردند. این پژوهش، به دنبال<br />شناخت مختصر آرای متکلمان و فلاسفه متقدم درمورد حدوث و قدم عالم و همچنین<br />آراء و استدلال آنها است؛ بنابراین، در ابتدا به اختصار به تعریف و بیان انواع حدوث و<br />قدم اصطلاحی در فلسفه، کلام و عرفان اشاره و موارد اختلاف و اتفاق حکماء و فلاسفه<br />را در این مسئله مشخص میکنیم. سپس دلایل متکلمان بر حدوث عالم، ایرادات<br />فلاسفه بر آنان و دلایل فلاسفه بر اثبات قدم عالم و ایرادات متکلمان بر آنها را بیان<br />میکنیم و در پایان، به سپس پاسخ فلاسفه میپردازیم. البته تمرکز این مباحث بیشتر<br />بر آرای غزالی و ابنسینا است و به خاطر اختصار، به دیدگاههای ملاصدرا و میرداماد<br />نپرداختهایم</span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSشاخصههای عرفان امام علی(ع) در نهج البلاغه17919822235FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">تحقیق حاضر، در نظر دارد که به بررسی مهمترین شاخصههای عرفان امام علی(ع)</span>
<span class="fontstyle0">در نهجالبلاغه بپردازد. بنابراین، پس از بیان هدف عرفان از دیدگاه امام علی(ع،) به</span>
<span class="fontstyle0">اهمیت بررسی شاخصههای عرفان از دیدگاه ایشان اشاره کرده و مهمترین محورهای</span>
<br /><span class="fontstyle0">عرفان امام علی(ع) در نهج البلاغه را بر میشمریم.<br /></span>دانشگاه باقرالعلوم علیه السلامفصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش2شماره 4 - پاییز 138820091023SSگزارش و نقـد کتـاب توسعه و تضـاد؛ اثر دکتـر فرامـرز رفیع پـور19920822236FAJournal Article20170218<span class="fontstyle0">نقلاب اسلامی ایران از موضوعاتی است که از ابتدای پیدایش، توجه محافل علمی و<br />تحقیقاتی جهان را به خود جلب کرده است. این محققان با اتخاذ رویکردهای متفاوت،<br />ابعاد متفاوتی از انقلاب اسلامی را به تحلیل نشستهاند. یکی از این رویکردها، نگاه<br />جامعهشناسانه به این مقوله بوده است که خوشبختانه در سالهای اخیر از طرف<br />محققان بومی نیز دنبال میشود. کتاب </span><span class="fontstyle0" style="font-size: 12pt;">توسعه و تضاد </span><span class="fontstyle0">کوششی برای تحلیل انقلاب<br />اسلامی و مسائل اجتماعی ایران بعد از انقلاب تا اواسط دهه 70شمسی است.<br />نویسنده در این اثر کوشیده است که با پرداختن به عوامل به وجودآورنده انقلاب<br />ایران، آنها را با موضوعات پیشآمده در سالهای پس از انقلاب نیز پیوند داده و برای<br />نخستین بار، وقایع و رخدادهای اجتماعی در دهه دوم انقلاب را با دید منتقدانه و با<br />ارائه شواهد و کار میدانی وسیع و بعضاً مستقیم تحلیل کند. نکته مهم در ارائه این<br />مقاله این است که هر چند مؤلف محترم سعی داشته تا از دیدگاه ک ً املا جامعهشناختی<br />به بررسی موضوع بپردازد؛ ولی از سویی دیگر، به دلیل گستردگی مباحث میتوان از<br />دیدگاه سیاسی و اعتقادی به نقد بعضی از مباحث مطرح در کتاب پرداخت که این<br />مقاله نیز در پی آن میباشد. بنابراین، رویکرد ما در گزارش و نقد کتاب ک ً املا بر مبنای<br />مباحث سیاسی خواهد بود.<br /></span>