چکیده:
جریانهای سیاسی عثمانی و شیعی که پس از مرگ عثمان در سال 35هـ شکل گرفت در قرون نخستین اسلامیبه عنوان تفکر غالب و تأثیرگذار در جامعه اسلامی ادامه حیات داد. نقش تأثیرگذار شخصیتهای وابسته به این جریانها در زمینه های مختلف از جمله در تاریخنگاری، بازشناسی این جریانها و سیر تطور آنها را در این دوره تاریخی ضروری می سازد.تقابل این دو جریان که بتدریج به جریانهای اعتقادی نیز تبدیل شدند، موجب شد که تا این جریانها از تغییرات هم متاثر شده و در برابر هم دچار تضییق و توسعه شوند. ظهور نظریه تربیع در قرن دوم و اوج گیری آن در قرن سوم موجب گردید که تا تفکرات عثمانیه رو به افول رفته و در برابر آن پیروان سیاسی تفکر شیعی از روند رو به رشد در جهت کمی برخوردار شوند.
)