نقش مذهبی و فرهنگی خاندان اشعری در گسترش تشیع تا قرن چهارم هجری

چکیده
اشعریان از قدیمی‌ترین خاندان‌های شیعی در عصر غیبت صغری بودند که بیش از یک قرن، زعامت مذهبی و علمی شیعیان در شهر قم را بر عهده داشتند. اشعریان از قبایل مشهور عرب در کوفه بودند که در قرن اول، تحت شرایط خاص به قم مهاجرت کردند و باعث تحول‌های بزرگ سیاسی و اجتماعی در این دوران شدند. مهم‌ترین آن، تأسیس و شکل‌گیری حوزة حدیثی قم است. در قرن دوم، سعد بن عبدالله اشعری و عموزادگانش در قم، تمدن شیعی را ایجاد کردند؛ به گونه‌ای که در قرن دوم و سوم هجری، بزرگ‌ترین حوزة علمی علوم اهل بیت در جهان اسلام به وجود آمد و محدثان و فقیهان بزرگی از جهان اسلام به قم آمدند. در قرن چهارم، به دلیل شورش مکرّر قمی‌ها بر خلافت عباسی، در مقابل حمله‌های نظامی، سلطه آنها کم شد. با افول سیادت اشعریان در این منطقه، حوزة علمی قم اعتبار و مرجعیت خود را از دست داد. این نوشتار سعی دارد تا اوضاع مذهبی و فرهنگی اشعریان را در این دوران بررسی کند.