نقش صحابه در تحولات فرهنگی و اجتماعی زمان پیامبر(ص)

نوع مقاله : تاریخی تمدنی

نویسنده

دانشجو

چکیده

صحابه پیامبر 9، در مقام بزرگان جامعه صدر اسلام و به‌عنوان کارگزاران و نخبگان جامعه، نقش اساسی در تغییرات و تحولات زمان خود ایفا نمودند. صحابه بر اساس جایگاه و نقش خود در جامعه و در حوزه‌های مختلف دست به اقداماتی زدند که در بسیاری از دگرگونی‌ها و تحولات تأثیرگذار بودند. در این مقاله با توجه به نقش کلیدی و نخبگی که به صحابه داده‌شده است، بر اساس نظریه نخبگان در تغییرات اجتماعی، نقش آنان در تحولات فرهنگی و اجتماعی زمان پیامبر 9، بررسی‌شده است. این‌که صحابه چگونه توانستند این نقش‌ها را به دست آورند و چه عوامل و معیارهایی پایگاه اجتماعی آنان را تعیین و تثبیت کرد و بر اساس نقش و پایگاه اجتماعی خود، چه تأثیری بر تحولات فرهنگی و اجتماعی داشته‌اند، موردتوجه قرار گرفت. فرضیهٔ این مقاله آن است که؛ عملکرد برخی از صحابه در تحولات جامعه در جهت ارزش‌های اسلامی بود. با توجه به متون تاریخی و روایی این نتیجه به دست آمد که برخی از صحابه پیامبر 9 به دلیل همسانی عملکردشان بر اساس ارزش‌های مورد تأیید جامعه اسلامی، توانستند دارای پایگاه اجتماعی برتر شوند. اسلام آوردن و ایمان به خدا و پیامبر 9، هجرت، جهاد، مصاحبت و همراهی با پیامبر 9 و... ازجمله عوامل تعیین پایگاه اجتماعی در صدر اسلام بودند. صحابه با استفاده از این موقعیت‌ها جایگاه خود را در جامعه به‌عنوان افراد شاخص و برجسته تثبیت نمودند و این عوامل موجب شد تا آنان از طرف جامعه، مورد تأیید قرارگرفته و نقش نخبگی به آنان داده شود و نقش تعیین‌کننده‌ای در تحولات جامعه داشته و با تکیه‌بر رهبری الهی و ایمان و عقیده بر مبنای تعالیم قرآن کریم و سیره پیامبر 9 جامعه‌ای اسلامی تشکیل دادند و در گسترش آن نقش مهمی ایفا کردند.

کلیدواژه‌ها