معرفی و واکاوی پژوهش‌ها در زمینه‌ی وضعیت اجتماعی روحانیت

آیا نقش‌آفرینی روحانیون کماکان پررنگ و مؤثر است و یا اینکه جایگاه اجتماعی‌اش رو به افول نهاده و نیاز مبرم به بازیابی و بازسازی دارد؟ در شرایط حال حاضر مناسبات روحانیون و جامعه و برهم‌کنش آن‌ها با سایر گروه‌های اجتماعی چگونه صورت‌بندی می‌شود؟ حضور اجتماعی روحانیت در سال‌های اخیر جامعه ایران دستخوش چه تغییر و تحولاتی شده است و روحانیت چه شکل‌های جدیدی از کنش‌گری اجتماعی را تجربه می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش‌های مهم باید قبل از هرچیز دید تا تحقیق‌های موجود درباره روحانیت چه وضعیتی را ترسیم می‌کنند.
با توجه به ضرورت توجه بیش از پیش به وضعیت حوزه‌های علمیه و روحانیون و جایگاه اجتماعی آنان بین مردم و میزان نفوذ و کارکردهای اجتماعی آنان، در این مقاله به ارزیابی و واکاوی ادبیات موجود در حوزه وضعیت اجتماعی روحانیت پرداختیم. پس از کندوکاو آثار متنوعی که به نحوی درباره وضعیت اجتماعی روحانیون منتشر شده‌اند، این آثار به دو بخش کلی «پژوهش‌های میدانی» و «پژوهش‌های نظری - تحلیلی» تقسیم شد. سپس از تحقیق به وضوح مشخص شد که پژوهش‌هایی که در این حوزه منتشر شده به شدت ناکافی است. برخی از پژوهش‌ها بسیار قدیمی و برخی پژوهش‌ها بدون اتکای کافی بر داده‌های میدانی صورت گرفته است. برخی بر پایه‌ی یک سری تحقیقات، معتقد ‌هستند که نفوذ روحانیت رو به افول گراییده است. برهمین اساس درباره علل و عوامل آن بحث درگرفته است. و برخی به آسیب‌شناسی وضعیت اجتماع روحانیت از زاویه‌های مختلف دیگر همچون بروکراسی حوزه‌های علمیه، وضعیت اعتماد اجتماعی نسبت به حوزه، انواع دین‌داری مردم، نحوه ارتزاق روحانیون و .... پرداخته‌اند. با این وجود نیاز مبرم و ضروری به تحقیقات با دامنه‌ی بیشتر و موضوعاتی وسیع‌تر برای شناخت هرچه بیشتر روحانیون و حوزه‌های علمیه خصوصا به لحاظ وضعیت اجتماعی احساس می‌گردد.