درآمد‌های مستمر حوزه‌های علمیه تهران در عصر قاجار

نوع مقاله : تاریخی اسلامی

نویسنده

10.22081/fpq.2024.77035

چکیده

حوزه‌های علمیه در طول تاریخ تشیع از مهم‌ترین مرکزهای اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران بوده‌ و در بسیاری از تحولات تأثیرگذار بوده‌اند. منابع مالی علاوه بر تأمین نیازهای اولیه، نقش مهمی در توسعه و نوع فعالیت‌های این قشر از جامعه داشته است. این منابع را می‌توان در دو دسته منابع مالی مستمر که در طول سال قابل پیش‌بینی بوده و منابع مالی غیرمستمر تقسیم کرد. این تحقیق تلاش دارد با تکیه ‌بر منابع تاریخی و روش توصیفی - تحلیلی به این مسأله پاسخ دهد که منابع درآمدی مستمر روحانیون و حوزه‌های علمیه تهران در عصر قاجار به چندگونه قابل دسته‌بندی است. منبع اصلی برای امرارمعاش و ارتزاق حوزویان در این زمینه را می‌توان همین منابع مستمر دانست. منابعی که به دلیل استمرارشان، قابل‌ برنامه‌ریزی و پیش‌بینی بوده و می‌توانسته آسودگی خاطری هر چند اندک برای حوزویان در امر معیشت رقم بزند تا به کارهای علمی و فرهنگی خود بپردازند. از نتایج تحقیق اینکه دو دسته دولتی و مردمی را می‌توان برای منابع مستمر مورد اشاره قرار داد که برخی از موقوفات بزرگ، از منابع مستمر مردمی در این زمینه هستند.

کلیدواژه‌ها